سینما تفریح نیست؛ جزو ضروریات زندگی است

گفت‌وگوی زنده امیر اسفندیاری معاون دبیر و رئیس دبیرخانه مرکزی و شادمهر راستین مدیر باشگاه و کارگاه‌های سی‌وهشتمین جشنواره جهانی فیلم فجر چهارشنبه هشتم اردیبهشت‌ماه در اینستاگرام جشنواره برگزار شد.

امیر اسفندیاری در ابتدای این نشست ضمن اشاره به وضعیت برگزاری جشنواره‌های سینمایی گفت: برخی رویدادها تعطیل شدند، برخی آنلاین برگزار شدند و برخی جشنواره‌ها هم بودند که به صورت ترکیب مجازی و فیزیکی برگزار شدند، اما مهمان بین‌المللی نداشتند.

او با اشاره به برنامه‌ریزی برای برگزاری سی‌وهشتمین جشنواره جهانی فیلم فجر افزود: ما برنامه‌ای که داریم برگزاری به‌صورت هیبریدی یا همان فیزیکی و مجازی همزمان است. بازار فیلم به شکل آنلاین خواهد بود اما نمایش فیلم‌ها را با رعایت پروتکل‌های بهداشتی به‌صورت فیزیکی خواهیم داشت.

اسفندیاری ادامه داد: ما برای جشنواره جهانی چند پلن داشتیم یکی از پلن‌ها این بود که صرفاً افرادی که علاقه‌مند هستند، حضور داشته باشند اما بعدا پلن‌های دیگری هم ریختیم. موقعیتی که الان در دنیا وجود دارد متفاوت است. مثلا وقتی با دوستان جشنواره برلین صحبت می‌کردیم، می‌گفتند برنامه را به صورت فیزیکی برگزار می‌کنند اما بعد بازار را مجازی برگزار و اعلام کردند در تیرماه نمایش فیزیکی خواهند داشت که آن هم به عقب افتاده است.

لزوم برگزاری جشنواره‌ها در این شرایط چیست؟

معاون دبیر سی‌وهشتمین جشنواره جهانی فیلم فجر ادامه داد: مثلا در هند که کرونا این روزها خیلی هم قوت گرفته، چند جشنواره مثل گوا و کلکته برگزار شده است. سمیناری در جشنواره ونیز برگزار شد که مدیران جشنواره‌های دنیا در آن حضور داشتند و این سوال مطرح بود که لزوم برگزاری جشنواره‌ها در این شرایط چیست؟ نکته مهمی که وجود دارد این است که دو نوع سینما داریم؛ یکی سینمای مسلط که نگاهش به اکران است. سینمای مسلط می‌تواند این دوران را سپری و بعد فیلم‌ها را اکران کند اما جای سینمای آلترناتیو، در جشنواره‌هاست. اگر این جشنواره‌ها برگزار نشود سینمای آلترناتیو ضربه می‌خورد که عمده فیلم‌های ایرانی چنین هستند.

امیر اسفندیاری گفت: روند رو به رشد سینمای آلترناتیو در سینمای جهان در جشن اسکار هم به وضوح مشخص بود. فکر می‌کنم از روزی که ظهور شبکه‌های مجازی انحصار را از دست سینمای مسلط گرفت، این اتفاق رقم خورده است که توفیق فیلم‌هایی مانند «یک دور دیگر» و یا «سرزمین بی‌خانمان‌ها» در جشن اسکار امسال نشانه همین تغییر است.

در ادامه این گفتگوی زنده اینستاگرامی،‌ شادمهر راستین مدیر باشگاه و کارگاه‌های سی‌وهشتمین جشنواره جهانی فیلم فجر هم گفت: در روزهای اول کرونا نگران بحث‌های اقتصادی بودیم. دوستان سریع سالن‌های سینما و تئاتر را بستند و می‌گفتند حاضریم فعالیت نکنیم، ولی مردم سالم باشند ولی بعد به این نتیجه رسیدند که باید با این موضوع کنار بیاییم و زندگی کنیم.

«جشنواره» آینده «سینما» را رقم می‌زند

مدیر باشگاه و کارگاه‌های سی‌وهشتمین جشنواره جهانی فیلم فجر افزود: عملا تنها فعالیت هنری و اجتماعی که «سینما» دارد، همین جشنواره‌ها هستند. چون مخاطبی دارند که می‌تواند شکل جدیدی از اقتصاد را به دست بیاورد. کسانی که برنامه‌ریزی می‌کنند بدانند جشنواره آینده سینما را رقم می‌زند.

راستین ادامه داد: ستون اصلی فیلم‌های آلترناتیو در منطقه، جشنواره جهانی فجر است و کشورها قبول دارند اگر چیز جدیدی می‌خواهیم، در همین موضوع سینماهای مستقل است و ایران سمبل این موضوع است. خیلی‌ها می‌گویند قالب فجر را عوض کنید و مثل اسکار شوید، ولی خیلی از کشورها آرزوی این را دارند که مثل ما با کمترین سرمایه، بیشترین بازده را داشته باشند. ما خودمان باور نداریم که نمونه هنری و آینده‌نگرانه سینما را داریم.

تأثیر جشنواره‌ها بر فروش جهانی فیلم‌های ایرانی

این گفت‌وگو با صحبت‌های اسفندیاری ادامه پیدا کرد: اسکار یک مراسم است نه یک جشنواره. ما می‌توانیم نگاهی به وضعیت سینمای خودمان کنیم و نتیجه برگزاری جشنواره‌ها را ببینیم. اولین سالی که بعد از انقلاب فیلمی به اسکار معرفی شد، «زیر درختان زیتون» بود و اولین بار بود که بالای صدهزار دلار در آمریکا برای یک فیلم فروش داشتیم.

وی ادامه داد: در زمان معرفی«بادکنک سفید» این رقم به ۴۲۵ هزار دلار رسید و بعدها «بچه‌های آسمان» بیش از نهصد هزار دلار فروش داشت. پس باید به آورده این موضوع توجه کنیم. این روند رو به رشد ادامه پیدا کرد تا جایی که فیلم «جدایی نادر از سیمین» معادل هفت میلیون دلار در سینماهای آمریکا فروش داشت. امسال هم، باز فیلمی که در ونیز مطرح می‌شود، جزو فیلم‌های مدعی اسکار می‌شود.

معاون دبیر سی‌وهشتمین جشنواره جهانی فیلم فجر در ادامه سخنان خود گفت: برای سینمای آلترناتیو و تعامل با سینمای جهان، قطعا حضور در جشنواره و برگزاری رویدادی مثل جشنواره جهانی فجر ضروری است و دنیا هم این رویداد را به رسمیت می‌شناسد.

او با اشاره به لزوم رعایت استانداردهای بین‌المللی در برگزاری جشنواره گفت: به لحاظ استاندارد برگزاری هم رتبه خوبی داشته‌ایم. از همان سال اولی که جشنواره جهانی از جشنواره ملی جدا شد، خواستیم استانداردها را رعایت کنیم و نماینده فیاپف بیاید و از کار ما بازدید کند، چون خیلی از مسائل برای این نهاد مهم است و همه این موارد را هم چک کردند.

سینما تفریح نیست؛ جزو ضروریات زندگی است

در ادامه شادمهر راستین گفت: جشنواره جهانی فیلم فجر یک سال به تعویق افتاد، اما برای سال دوم باید پروتکل‌ها رعایت شود و این جزو بایدهاست. دوران کرونا نشان داد که سینما جزو ضروریات زندگی ماست، نه تنها تفریحات. سودهای پلتفرم‌های اینترنتی هم این موضوع را نشان می‌دهد. مخاطبان جشنواره جهانی به غیر از بحث تماشای فیلم به کارگاه‌ها و مهمانان هم توجه دارند.

او ادامه داد: در این دوره اگر به آن ایده‌آل‌ها که در ذهن‌مان هست برسیم، نمونه‌ای از برگزاری جشنواره در دوران کرونا می‌شویم. خیلی از جشنواره‌ها منتظرند، ببینند این معضل چگونه حل می‌شود، باید راهی پیدا کنیم که هم خطر کمتر شود و هم از تکنولوژی به بهترین شکل استفاده کنیم. اگر قبلاً تردید داشتیم که بخشی از جشنواره‌ را به صورت آنلاین برگزار کنیم، حالا دیگر این تردید وجود ندارد.

اسفندیاری در ادامه مباحث مطرح‌شده از سوی شادمهر راستین تأکید کرد: پلتفرم «سیناندو» که ما برای برگزاری بخش بازار مجازی با آن قرارداد بسته‌ایم، امنیت بالایی دارد و همه مسائل را در نظر گرفته‌ایم. اصولاً لزوم برگزاری جشنواره را می‌توانیم به این تشبیه کنیم که فردی فیلمی دارد ولی بدون اینکه کاری کند، توقع دارد فیلمش بفروشد! جشنواره سینمایی باید برگزار شود. کمااینکه جشنواره‌ها تا امروز تاثیرات زیادی داشته‌اند.

بازار فیلم آنلاین؛ دستاوری که نباید از دست می‌رفت

شادمهر راستین در ادامه این گفت‌وگو تاکید کرد: برای من جالب بود که بازار فیلم با اینکه مجازی بود، اما سریع به حد نصاب رسید. این بازار دستاوردی است که باید آن را می‌داشتیم. خیلی از دوستانی که به سینمای هالیوود علاقه‌مند هستند، فکر نکردند اگر بیاید دیگر چیزی از سینمای ایران نمی‌ماند.

او در ادامه با طرح این پرسش که «چگونه جشنواره‌های جهانی اقتصادی می‌شوند؟» تأکید کرد: جشنواره جهانی فجر به این بیزنس پلن و نقشه‌راه برگزاری رسیده است. ما مخاطب خودمان را داریم و این مخاطب می‌خواهد بداند جواب ما به کرونا چیست. باید به‌دنبال راه جدیدی باشیم تا این موارد را حفظ کنیم. حجم تولیدات مستقل از تولیدات صنعتی بیشتر شده چون در اینجا بودجه محدودتر است. فیلم‌های بزرگی که کمپانی‌های بزرگ داشتند متوقف شدند، اما فیلم‌های مستقل زود وارد جشنواره‌ها شدند. جشنواره‌ها این تهدید را به فرصت تبدیل کردند. تهیه‌کنندگان مستقل راه بیشتری برای حل موضوع دارند.

راستین توضیح داد: سینما خیلی زنده و پویاست و همه به دنبال این هستند که ببینند حالا سینما چگونه این بحران را رفع می‌کند. اگر همراه با پیشرفت‌ها نباشیم، صدمه می‌بینیم. سینماگران ایرانی اجازه نمی‌دهند بگوییم حیف چه وقفه‌ای ایجاد شد.

اسفندیاری در پایان توضیح داد: سینما معضل کرونا را هم پشت سر می‌گذارد، مثلا در چین وقتی بحران فروکش کرد، مردم به سینماها هجوم بردند.‌ به نظرم بعد از کرونا هم بخش مجازی با جشنواره‌ها می‌ماند، چون همین بخش می‌تواند گروه بزرگی را پوشش بدهد.

سی و هشتمین دوره جشنواره جهانی فیلم فجر از ۵ تا ۱۲ خرداد ۱۴۰۰ به دبیری محمدمهدی عسگرپور نویسنده، کارگردان و تهیه‌کننده سینما در تهران برگزار می‌شود.