به گزارش ردکارپت فیلم: کیومرث صابریِ فومنی (۷ شهریور ۱۳۲۰ – ۱۱ اردیبهشت ۱۳۸۳ خورشیدی)، ناموَر به گُل‌آقا، پایه‌گذارِ مؤسسهٔ گُل‌آقا ، نویسنده ، طنزنویس و معلم ایرانی بود.
او با کار خود، میزان تحمل مسئولان حکومتی ایرانِ پس از انقلاب را تا حدّی بالا برد، به‌گونه‌ای که اگر طنزِ او فقط گزنده بود تا این اندازه تأثیرگذار نمی‌بود.
| زاده | ۷ شهریور ۱۳۲۰ صومعه‌سرا ، ایران |
|---|---|
| محل زندگی | تهران |
| درگذشته | ۱۱ اردیبهشت ۱۳۸۳ (۶۲ سال) تهران، ایران |
| پیشه | نویسنده، طنزنویس، روزنامه‌نگار |
| ملیت | ایرانی |
| بنیانگذار | مؤسسه گل آقا |
تولد
وی در صومعه‌سرا که در آن زمان یکی از روستاهای بخش کسما و از توابع شهرستان فومن به‌شمار می‌رفت در شمال ایران به دنیا آمد. تولد وی هم‌زمان با هجوم نیروهای اتحاد جماهیر شوروی به ایران در خلال جنگ جهانی دوم بود. پدرش که اصالتاً اهل رشت و کارمند وزارت دارایی بود در سال ۱۳۲۱ خورشیدی از ادارهٔ دارایی صومعه‌سرا به اداره داراییِ فومن منتقل شد و چند ماه بعد در همان شهر درگذشت.
فعالیتهای پیش از انقلاب ایران
او از دانشگاه تهران فوق لیسانس ادبیات تطبیقی داشت و به معلمی زبان و ادبیات فارسی در دبیرستان‌های تهران از جمله دبیرستان صفوی و دبیرستان دکتر هشترودی مشغول بود.هم‌زمان در مجله توفیق فعالیت می‌کرد و معاونت سردبیری این مجله را بر عهده داشت که با توقیف شدن توفیق فعالیت وی نیز در آن نشریه به پایان رسید.
صابری، پس از انقلاب
صابری پس از انقلاب در دولت موقت مهندس مهدی بازرگان به عنوان مدیر کل بازرگانی وزارت آموزش و پرورش مشغول به کار شد و با تشکیل اولین دولت، به عنوان مشاور فرهنگی نخست‌وزیر محمد علی رجایی به کار مشغول شد.
هفته‌نامهٔ گل‌آقا
پس از گذشت شش سال از نوشتن یادداشت‌های دو کلمه حرف حساب، صابری تصمیم گرفت که اولین هفته‌نامهٔ طنز پس از انقلاب را منتشر سازد. وی با هدف تیراژ صد هزار نسخه، در ۱ آبان سال ۱۳۶۹ اولین نسخهٔ هفته‌نامهٔ گل‌آقا را به قیمت ۱۵ تومان منتشر کرد که با نایاب شدن نسخه‌های اولیه مجبور به تجدید چاپ شد.
از همکاران او در روزهای نخست می‌توان از محمد حاجی حسینی، مرتضی فرجیان، مرتضی ناطقیان (معتضدی)، سید ابراهیم نبوی، محمدرفیع ضیایی، احمد عربانی، ناصر پاک‌شیر، نیک‌آهنگ کوثر، منوچهر احترامی، ابوالفضل زرویی نصرآباد، رضا رفیع و بزرگمهر حسین‌پور نام برد.
هفته‌نامه «گل‌آقا» به مدیریت کیومرث صابری فومنی سرآمد نشریاتی بود که طی دهه‌های ۷۰ و ۸۰ با زبان طنز و کاریکاتور به نقد فضای سیاسی و اجتماعی کشور می‌پرداخت. این نشریه پرطرفدار با این شعار منتشر می‌شد:
| خنده رو هر که نیست از ما نیست | اخم در چنتهء گل آقا نیست |
هفته‌نامه گل‌آقا، مدیران دولت‌های هاشمی رفسنجانی [و در اواخر دورهٔ فعالیت خود، دولت خاتمی] را به عنوان سوژه‌هایی همیشگی در طنزهای تصویری روی جلدش مد نظر داشت. طنزهایی که با زبانی ساده، نقدهایی جدی را به سیاست‌های داخلی و خارجی دولت مطرح می‌کرد، آن‌چنان که به دل نقدشونده هم می‌نشست.
فعالیتهای گل‌آقا منحصر به هفته‌نامه باقی نماند. ماهنامهٔ گل‌آقا، سالنامهٔ گل‌آقا، هفته‌نامهٔ «بچه‌ها… گل‌آقا»، انتشارات گل‌آقا برای انتشار کتب طنز و کاریکاتور، و سرانجام خانهٔ طنز ایران جهت پرورش طنزنویسان جوان، از دیگر فعالیتهای کیومرث صابری بود.
پایان کار هفته‌نامه
در ۲ آبان سال ۱۳۸۱، و در دوازدهمین سالگرد انتشار هفته‌نامهٔ گل‌آقا، هم‌زمان با چاپ ۵۴۸مین شماره، گل‌آقا تصمیم به تعطیلی هفته‌نامه به دلایلی نامعلوم گرفت، و با چاپ سرمقالهٔ شماره ۵۴۸، که این بار در آن نه شاغلام و غضنفری بود و نه گل‌آقایی، با نام صابری از تصمیم خود برای پایان کار هفته‌نامه خبر داد.گل‌آقا به دلیل چاپ نشریه‌ای درست در مورد بیکاری بسته شد.
مؤسسهٔ گل‌آقا
از موسسات بنیانگذاری شده توسط صابری است که با نشر هفته نامهٔ بچه‌ها گل‌آقا ماهنامه و سالنامه گل‌آقا و نشر کتبی دربارهٔ طنز به کار خود ادامه می‌داد. در تاریخ ۳ دی ۱۳۸۷ دختر وی، پوپک صابری فومنی، مدیر مسئول هفته‌نامه گل‌آقا اعلام کرد که این هفته‌نامه تا اطلاع ثانوی دیگر منتشر نخواهد شد و مؤسسه نیمه‌تعطیل است. فعالیتهای مؤسسه گل‌آقا محدود به تولید انیمیشن و همچنین به‌روزرسانی وبگاه گل‌آقا می‌باشد.
مرگ
کیومرث صابری فومنی پس از دوره‌ای از تحمل بیماری سرطان خون، در صبح ۱۱ اردیبهشت سال ۱۳۸۳ در بیمارستان مهر تهران درگذشت. در حالی که به اصرار خودش جز سه چهار نفر، کسی از بیماری‌اش خبر نداشت. گفته می‌شود به این دلیل که «دلی آزرده نشود و خاطری اندوهگین نگردد».
میراث ادبی
سید ابراهیم نبوی دربارهٔ صابری فومنی می‌نویسد: «نوشته‌های صابری جز اینکه بر افکار عمومی اثر می‌گذاشت، مستقیماً بر مسئولان کشور اثر می‌کرد و برخی رفتارهای نادرست را اصلاح می‌کرد. در آن دوران صابری توانست مستقیماً با افکار عمومی و به‌خصوص طبقه متوسط ارتباط برقرار کند.» همچنین به نوشته روزنامه همشهری: «اولین دو کلمه حرف حساب گل‌آقا، بیست و سوم دی ماه ۱۳۶۳ در روزنامه اطلاعات به چاپ رسید. طنز سیاسی که تقریباً از سال ۱۳۵۹ به این سو تعطیل شده بود، با شکل‌گیری این ستون طنز، دوباره به بار نشست و جان تازه‌ای گرفت.»
فیلم مستند
عاطفه تلقانی با تولید مستند «راز گل‌آقا» طی سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۲ به واکاوی زندگی حرفه‌ای کیومرث صابری فومنی پرداخت. در این فیلم مستند کاریکاتوریست های مجله گل آقا از جمله احمد عربانی خالق کاراکتر معروف «شاغلام» همچنین جلال رفیع برادر ارشد رضا رفیع و احمدمسجد جامعی(وزیر دولت اصلاحات) به بیان خاطرات خود پرداخته اند. در این مستند یکی از اشعار رضا رفیع آخرین سردبیر مجله گل‌آقا که در سوگ وی سروده بود، به ترانه درآمده‌است. مستند «راز گل‌آقا» شنبه ۳۱فروردین ۱۳۹۲در تالار وحدت اکران شد. خانواده صابری و نیز مؤسسه گل‌آقا به ساخت این مستند اعتراض کردند. پوپک فرزند صابری این مستند را «جناحی» دانست و گفت: «این مستند معرف گل‌آقا که نیست هیچ، راز گل‌آقا که قطعاً نیست. آقای صابری طنزنویس سیاسی بود و نمی‌توان این دو را از هم تفکیک کرد که بگوییم طنزنویس بود و سیاسی نبود. این دو مسئله در تمام سال‌های انتشار گل‌آقا با هم گره خورده بود و اکنون نمی‌توان این‌ها را از هم جدا کرد یا تکه‌ای از آن را که مدنظرمان است جدا و نمایان کنیم. نمی‌توانیم پیشینه آقای صابری را برش بزنیم و آن بخشی را که نیاز داریم بگذاریم و بقیه‌اش را رها کنیم. اواخر سال ۱۳۹۲ عاطفه تلقانی به سفارش شبکه هفت سیما (شبکه آموزش صدا و سیما) مستندی با نام «پرونده سازی گل آقا» برای پخش در شب سال نو تهیه و تولید کرد. در این مستند وزرای وقت (دولت های سازندگی و اصلاحات) که روزگاری شخصیت‌های کاریکاتورهای مجله گل‌آقا بودند، نقطه نظرات خود را درباره مجله گل آقا و شخصیت کیومرث صابری بازگو کرده اند.
کیومرث صابریِ فومنی (۷ شهریور ۱۳۲۰ – ۱۱ اردیبهشت ۱۳۸۳ خورشیدی)، ناموَر به گُل‌آقا، پایه‌گذارِ مؤسسهٔ گُل‌آقا ، نویسنده ، طنزنویس و معلم ایرانی بود.
او با کار خود، میزان تحمل مسئولان حکومتی ایرانِ پس از انقلاب را تا حدّی بالا برد، به‌گونه‌ای که اگر طنزِ او فقط گزنده بود تا این اندازه تأثیرگذار نمی‌بود.
| زاده | ۷ شهریور ۱۳۲۰ صومعه‌سرا ، ایران |
|---|---|
| محل زندگی | تهران |
| درگذشته | ۱۱ اردیبهشت ۱۳۸۳ (۶۲ سال) تهران، ایران |
| پیشه | نویسنده، طنزنویس، روزنامه‌نگار |
| ملیت | ایرانی |
| بنیانگذار | مؤسسه گل آقا |
تولد
وی در صومعه‌سرا که در آن زمان یکی از روستاهای بخش کسما و از توابع شهرستان فومن به‌شمار می‌رفت در شمال ایران به دنیا آمد. تولد وی هم‌زمان با هجوم نیروهای اتحاد جماهیر شوروی به ایران در خلال جنگ جهانی دوم بود. پدرش که اصالتاً اهل رشت و کارمند وزارت دارایی بود در سال ۱۳۲۱ خورشیدی از ادارهٔ دارایی صومعه‌سرا به اداره داراییِ فومن منتقل شد و چند ماه بعد در همان شهر درگذشت.
فعالیتهای پیش از انقلاب ایران
او از دانشگاه تهران فوق لیسانس ادبیات تطبیقی داشت و به معلمی زبان و ادبیات فارسی در دبیرستان‌های تهران از جمله دبیرستان صفوی و دبیرستان دکتر هشترودی مشغول بود.هم‌زمان در مجله توفیق فعالیت می‌کرد و معاونت سردبیری این مجله را بر عهده داشت که با توقیف شدن توفیق فعالیت وی نیز در آن نشریه به پایان رسید.
صابری، پس از انقلاب
صابری پس از انقلاب در دولت موقت مهندس مهدی بازرگان به عنوان مدیر کل بازرگانی وزارت آموزش و پرورش مشغول به کار شد و با تشکیل اولین دولت، به عنوان مشاور فرهنگی نخست‌وزیر محمد علی رجایی به کار مشغول شد.
هفته‌نامهٔ گل‌آقا
پس از گذشت شش سال از نوشتن یادداشت‌های دو کلمه حرف حساب، صابری تصمیم گرفت که اولین هفته‌نامهٔ طنز پس از انقلاب را منتشر سازد. وی با هدف تیراژ صد هزار نسخه، در ۱ آبان سال ۱۳۶۹ اولین نسخهٔ هفته‌نامهٔ گل‌آقا را به قیمت ۱۵ تومان منتشر کرد که با نایاب شدن نسخه‌های اولیه مجبور به تجدید چاپ شد.
از همکاران او در روزهای نخست می‌توان از محمد حاجی حسینی، مرتضی فرجیان، مرتضی ناطقیان (معتضدی)، سید ابراهیم نبوی، محمدرفیع ضیایی، احمد عربانی، ناصر پاک‌شیر، نیک‌آهنگ کوثر، منوچهر احترامی، ابوالفضل زرویی نصرآباد، رضا رفیع و بزرگمهر حسین‌پور نام برد.
هفته‌نامه «گل‌آقا» به مدیریت کیومرث صابری فومنی سرآمد نشریاتی بود که طی دهه‌های ۷۰ و ۸۰ با زبان طنز و کاریکاتور به نقد فضای سیاسی و اجتماعی کشور می‌پرداخت. این نشریه پرطرفدار با این شعار منتشر می‌شد:
| خنده رو هر که نیست از ما نیست | اخم در چنتهء گل آقا نیست |
هفته‌نامه گل‌آقا، مدیران دولت‌های هاشمی رفسنجانی [و در اواخر دورهٔ فعالیت خود، دولت خاتمی] را به عنوان سوژه‌هایی همیشگی در طنزهای تصویری روی جلدش مد نظر داشت. طنزهایی که با زبانی ساده، نقدهایی جدی را به سیاست‌های داخلی و خارجی دولت مطرح می‌کرد، آن‌چنان که به دل نقدشونده هم می‌نشست.
فعالیتهای گل‌آقا منحصر به هفته‌نامه باقی نماند. ماهنامهٔ گل‌آقا، سالنامهٔ گل‌آقا، هفته‌نامهٔ «بچه‌ها… گل‌آقا»، انتشارات گل‌آقا برای انتشار کتب طنز و کاریکاتور، و سرانجام خانهٔ طنز ایران جهت پرورش طنزنویسان جوان، از دیگر فعالیتهای کیومرث صابری بود.
پایان کار هفته‌نامه
در ۲ آبان سال ۱۳۸۱، و در دوازدهمین سالگرد انتشار هفته‌نامهٔ گل‌آقا، هم‌زمان با چاپ ۵۴۸مین شماره، گل‌آقا تصمیم به تعطیلی هفته‌نامه به دلایلی نامعلوم گرفت، و با چاپ سرمقالهٔ شماره ۵۴۸، که این بار در آن نه شاغلام و غضنفری بود و نه گل‌آقایی، با نام صابری از تصمیم خود برای پایان کار هفته‌نامه خبر داد.گل‌آقا به دلیل چاپ نشریه‌ای درست در مورد بیکاری بسته شد.
مؤسسهٔ گل‌آقا
از موسسات بنیانگذاری شده توسط صابری است که با نشر هفته نامهٔ بچه‌ها گل‌آقا ماهنامه و سالنامه گل‌آقا و نشر کتبی دربارهٔ طنز به کار خود ادامه می‌داد. در تاریخ ۳ دی ۱۳۸۷ دختر وی، پوپک صابری فومنی، مدیر مسئول هفته‌نامه گل‌آقا اعلام کرد که این هفته‌نامه تا اطلاع ثانوی دیگر منتشر نخواهد شد و مؤسسه نیمه‌تعطیل است. فعالیتهای مؤسسه گل‌آقا محدود به تولید انیمیشن و همچنین به‌روزرسانی وبگاه گل‌آقا می‌باشد.
مرگ
کیومرث صابری فومنی پس از دوره‌ای از تحمل بیماری سرطان خون، در صبح ۱۱ اردیبهشت سال ۱۳۸۳ در بیمارستان مهر تهران درگذشت. در حالی که به اصرار خودش جز سه چهار نفر، کسی از بیماری‌اش خبر نداشت. گفته می‌شود به این دلیل که «دلی آزرده نشود و خاطری اندوهگین نگردد».
میراث ادبی
سید ابراهیم نبوی دربارهٔ صابری فومنی می‌نویسد: «نوشته‌های صابری جز اینکه بر افکار عمومی اثر می‌گذاشت، مستقیماً بر مسئولان کشور اثر می‌کرد و برخی رفتارهای نادرست را اصلاح می‌کرد. در آن دوران صابری توانست مستقیماً با افکار عمومی و به‌خصوص طبقه متوسط ارتباط برقرار کند.» همچنین به نوشته روزنامه همشهری: «اولین دو کلمه حرف حساب گل‌آقا، بیست و سوم دی ماه ۱۳۶۳ در روزنامه اطلاعات به چاپ رسید. طنز سیاسی که تقریباً از سال ۱۳۵۹ به این سو تعطیل شده بود، با شکل‌گیری این ستون طنز، دوباره به بار نشست و جان تازه‌ای گرفت.»
فیلم مستند
عاطفه تلقانی با تولید مستند «راز گل‌آقا» طی سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۲ به واکاوی زندگی حرفه‌ای کیومرث صابری فومنی پرداخت. در این فیلم مستند کاریکاتوریست های مجله گل آقا از جمله احمد عربانی خالق کاراکتر معروف «شاغلام» همچنین جلال رفیع برادر ارشد رضا رفیع و احمدمسجد جامعی(وزیر دولت اصلاحات) به بیان خاطرات خود پرداخته اند. در این مستند یکی از اشعار رضا رفیع آخرین سردبیر مجله گل‌آقا که در سوگ وی سروده بود، به ترانه درآمده‌است. مستند «راز گل‌آقا» شنبه ۳۱فروردین ۱۳۹۲در تالار وحدت اکران شد. خانواده صابری و نیز مؤسسه گل‌آقا به ساخت این مستند اعتراض کردند. پوپک فرزند صابری این مستند را «جناحی» دانست و گفت: «این مستند معرف گل‌آقا که نیست هیچ، راز گل‌آقا که قطعاً نیست. آقای صابری طنزنویس سیاسی بود و نمی‌توان این دو را از هم تفکیک کرد که بگوییم طنزنویس بود و سیاسی نبود. این دو مسئله در تمام سال‌های انتشار گل‌آقا با هم گره خورده بود و اکنون نمی‌توان این‌ها را از هم جدا کرد یا تکه‌ای از آن را که مدنظرمان است جدا و نمایان کنیم. نمی‌توانیم پیشینه آقای صابری را برش بزنیم و آن بخشی را که نیاز داریم بگذاریم و بقیه‌اش را رها کنیم. اواخر سال ۱۳۹۲ عاطفه تلقانی به سفارش شبکه هفت سیما (شبکه آموزش صدا و سیما) مستندی با نام «پرونده سازی گل آقا» برای پخش در شب سال نو تهیه و تولید کرد. در این مستند وزرای وقت (دولت های سازندگی و اصلاحات) که روزگاری شخصیت‌های کاریکاتورهای مجله گل‌آقا بودند، نقطه نظرات خود را درباره مجله گل آقا و شخصیت کیومرث صابری بازگو کرده اند.
بدون دیدگاه