پسر دلفینی و لوپتو رکوردهای تاریخ انیمیشن ایرانی را جابه‌جا کرد

 بیش از ۱۲ سال از عمر سینمای ایران می‌گذرد و این پیشینه نشان می‌دهد که کشورما از پیشتازان این صنعت در دنیاست با وجود این سابقه طولانی، اما سودی آوری این صنعت پولساز به اندازه عمر آن در کشور قابل توجه نیست.

صنعت سینما در دنیای امروز شاخه‌های متعددی دارد که مهم‌ترین آن در بخش تولیدات به ساخت فیلم‌های سینمایی، مستند، سریال و پویانمایی یا همان انیمیشن است که در این رابطه برخی کشورها در یک شاخه و برخی هم در همه شاخه‌ها جزو سرآمدان تولید در این صنعت هستند که سالانه از کنار فروش آثار سینمایی یاد شده چه در گیشه و چه در بخش فروش آثار از محل صدو سود سرشاری نصیب خود می‌کنند.

شروع سودآوری در صنعت سینمای کشور

صنعت سینما در ایران به مدت چندین دهه صنعتی هزینه بر و متکی بر فروش داخلی بوده، مشکلی که هنوز همچنان گریبان این صنعت نوین در کشور را گرفته است. البته اینکه بخواهیم بگوییم تولیدات سینمایی ایران اصلا سود آور نیست دور از انصاف است زیرا موفقیت کارگردانان ایرانی در چند دهه گذشته آن هم در جشنواره‌های خارجی و بین‌المللی اعم از کن، اسکار، ونیز، لوکارنو، بفتا، بلین و… موجب شده تا آثار برگزیده سینمای کشور با سودآوری خوبی همراه باشد، اما این سودآوری تاکنون نتوانسته صنعت سینمای ایران را از محل فروش و اقتصادی دچار تحول کند.

تحولات در صنعت پویانمایی ایران

از دیگر شاخه‌های تولیدات صنعت سینما در دنیا، پویانمایی یا انیمیشن‌سازی از جمله پخش‌های پولساز در این صنعت است که برخی کشورها از جمله آمریکا و ژاپن در این رابطه گوی سبقت را از همه کشورها ربوده اند که در این رابطه نمی‌توان جایگاهی برای  ساخت پویانمایی ایران قائل شد، اما این به معنای نبود ظرفیت‌های خوب در کشور نیست زیرا به تازگی یک اثر پویانمایی در ایران تولید شده که بسیاری از رکوردهای این صنعت کشور را جابه‌جا کرده است.

همه چیز درباره انیمیشن‌های موفق ایرانی

پسر دلفینی عنوان فیلم پویانمایی مهیجی است که از صفر تا صد آن در کشور تولید و به یکی از جذاب‌ترین فیلم های این شاخه از صنعت سینما در کشور تبدیل شده و همچنان در حال سودآوری است. اما پیش از ساخت آن، آثار قابل توجهی در این شاخه در کشور تولید شده و موفقیت‌های نسبتا خوبی کسب کرده بودند.

باید توجه داشته باشیم که پویانمایی از دهه ۹۰ خورشیدی با تحول شگرفی در کشور همراه شد و در این رابطه آثاری چون «تهران ۱۵۰۰»، «رستم و سهراب» و «شاهزاده روم» ساخته و پیش از نمایش از طریق تلویزیون در سینماها اکران شد که همین مساله با وجود استقبال خوب یعنی بیش از ۵ میلیون نفری خانواده‌ها یک اتفاق خوب برای انیمشین ایرانی محسوب می شد. همچنین از درخورترین رکوردهای دهه ۹۰ فروش ۵ میلیارد تومانی انیمیشن شاهزاده روم به کارگردانی محمدیان این است که این فیلم  در سال ۹۴ عنوان سومین فیلم پرفروش همان سال را کسب کرده بود.

هادی محمدیان در سال ۹۶ شانس خود را با ساخت انیمیشن «فیلشاه» امتحان کرد که این اثر هم در آن بازه زمانی بیش از ۸ میلیارد تومان فروش کرد.

پدیده‌ای به نام پسر دلفینی

پسر دلفینی اما نام انیمیشن دیگری است که تولید آن دوسال طول کشید که آماده شدن آن برای اکران همزمان با اوج پیک کرونا منجر شد. نویسنده و کارگردان این فیلم، محمد خیراندیش است که پسر دلفینی اش در کمتر از سه هفته توانست پای نزدیک به ۲۹۰ هزار نفر را به سینماهای کشور باز کند. این انیمیشن که در ماه آخر تابستان اکران خود را آغاز کرد  به «پدیده اکران تابستان» ملقب شد .

از دیگر ویژگی‌های پسر دلفینی این است که این فیلم قبل اکران در سینماهای ایران سر از سینماهای روسیه و کشورهای آسیای میانه درآورده که همین مساله تاکنون ۲ میلیون دلار و عنوان سومین فیلم پرفروش آن کشورها نصیب سازندگان آن کرده است.

بی‌شک پسر دلفینی روزهای خوبی را در پیش رو دارد و تا پایان پیک اکرانش در کشور حتما رکوردهای بهتری را کسب خواهد کرد. پسر دلفینی را می‌توان یکی از سودآورترین تجربه‌های تاریخ صنعت سینمای ایران دانست که این اتفاق بی شک جان و روح تازه‌ای به این صنعت تزریق کرده است.

«لوپتو» پدیده ای تازه‌

«لوپتو» هم عنوان انیمیشن تازه‌ای است که محمدحسین صادقی تهیه کننده، فرشاد امین‌زاده نویسنده فیلمنامه و عباس عسکری کارگردان آن است. این انیمیشن با شعار «جشن اسباب‌بازی‌های ایرانی در سینما» مهرماه همزمان با آغاز سال تحصیلی جدید در سینماهای سراسر کشور اکران شد. این انیمیشن با فروش ۱۵۶۵۲۳۷۵۰۰۰ ریال طی حرف روز توانست رکورد کیشه ها را جا به جا کند.

پوستر لوپتو توسط هادی محمدیان طراحی شده است و موسسه بهمن سبز پخش سینمایی این انیمیشن سینمایی را برعهده دارد و محصول مرکز انیمیشن سوره، یک انیمیشن سینمایی موزیکال با فضایی شاد و مهیج است که با تکنیک سه بعدی در استودیو فراسوی ابعاد توسط هنرمندان کرمانی تولید شده است.

در خلاصه داستان این انیمیشن آمده است: «پدر علی در کارگاه لوپتو با یاد دادن ساخت اسباب بازی به بیمارانش، آن‌ها را درمان می‌کند. کارگاه اسباب‌بازی‌های خلاقانه لوپتو که بین کودکان ایرانی محبوبیت زیادی دارد با خرابکاری یک ناشناس تعطیل می‌شود. علی تلاش می‌کند پدرش را که ناامید شده است از این مخمصه نجات دهد». انتظار می رود این اثر در نیمه دوم امسال بتواند گرمای بیشتری به گیشه‌های سینماهای کشور بدمد.

تاریخ و سابقه انیمیش سازی در ایران

فعالیت رسمی هنر پویانمایی  تقریبا ۷۰ سال پیش در ایران آن هم به صورت تجربی آغاز شد که در این رابطه تلاش‌های نورالدین زرین کلک، مؤسس کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان در تهران و همکاری زنده یاد استاد مرتضی ممیز پدر گرافیک ایران و هنرمندان دیگری چون فرشید مثقالی، علی اکبر صادقی و آراپیک باغداساریان اثرگذار بوده است.

باوجود این فعالیت آغازین، اما در ایران «اسفندیار احمدیه بندار» انیماتور و نقاش ایرانی و سازنده نخستین انیمیشن ایرانی است که به دلیل همین اثر از او به عنوان  پدر انیمیشن ایران یاد می‌شود. اسفندیار احمدیه نخستین انیمیشن ایران را با نام ملانصرالدین در سال ۱۳۳۶ ساخت. اردک حسود، قمر مصنوعی، موش و گربه، نارنج و ترنج، خوشه گندم، خروس بی محل، شکار ماه و بادبادک به کجا می‌روی؟ از جمله آپار پویا نمایی پدر انیمیشن ایرن است.

جشنواره بین‌المللی پویانمایی تهران

جشنواره بین‌المللی پویانمایی تهران در فوریه ۱۹۹۹ و با هدف گردهم آوردن انیماتورها و پویانمایی‌های ایرانی و خارجی به همراه نمایشگاهی برای نشان دادن ابعاد کمتر شناخته شده این نوع از سینما تاسیس و راه اندازی شده بود. در همین سال ۸۹۶ فیلم از ایران و ۳۲ فیلم از کشورهای دیگر برای شرکت در این جشنواره ثبت نام کردند که از این تعداد ۴۸۸ عنوان انتخاب شده و در طول ۴ روز به نمایش درآمدند. در طی این مراسم فئودور خیتروک (انیماتور شناخته شده روس) و اسفندیار احمدیه (پدر سینمای پویانمایی ایران) در این مراسم حضور داشتند.

حفره و  شهرت جهانی آن

اگرچه پویانمایی در ایران چندین دهه فعالیت مستمر داشت اما تولید و ساخت اثر جهانی «حفره» به کارگردانی وحید نصیریان که در مرکز گسترش فیلم مستند و تجربی تولید شده بود،  توانسته بود در سال ۲۰۰۴ جایزه دوم، نوزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم «اودینزه» دانمارک و جایگاهی بین‌المللی را برای این صنعت ایران در دنیا کسب کند.

۱۰ انیمیشن برتر ایرانی را بشناسیم

یک: جمشید و خورشید

انیمیشن ایرانی «جمشید و خورشید» محصول سال ۱۳۸۴ و به کارگردانی بهروز یغمائیان است که ساخت آن  ۴ سال طول کشید و به مدت ۱۰ سال اجازه اکران نداشت. این انیمیشن، چهارمین انیمیشن سینمایی در ایران به شمار می‌رود.

در خلاصه داستان این انیمیشن آمده که «در گذشته‌های دور و در گوشه‌ای از سرزمین پهناور ایران، گروهی از شاهزادگان به خواستگاری خورشید دختر پادشاه می‌آیند تا شایسته‌ترین آنها انتخاب و داماد و وارث تاج و تخت پادشاه شوند. منجم دربار که سال‌هاست عاشق دختر پادشاه است، خورشید را دزدیده و او را به سرزمینی دور می‌برد. جمشید برای نجات خورشید به جنگ با منجم می‌رود».

پرویز پرستویی در نقش منجم، امین حیایی در نقش جمشید، ترانه علیدوستی در نقش خورشید، رامبد جوان در نقش ماهان، ثریا قاسمی در نقش ندیمه، حبیب رضایی در نقش آبا و چنگیز جلیلوند در نقش حاکم صداپیشگان این انیمیشن هستند. همچنین امین حیایی دو ترانه از انیمیشن جمشید و خورشید را خوانده است.

انیمیشن ایرانی جمشید و خورشید دیپلم افتخار بهترین فیلم از نظر هیات داوران بیستمین جشنواره بین المللی فیلم کودک و نوجوان را کسب کرده است.

دو: تهران ۱۵۰۰

«تهران ۱۵۰۰» اولین فیلم سینمایی انیمیشنی ایرانی در ژانر کمدی است. داستان فیلم در سال ۱۵۰۰ هجری شمسی می‌گذرد؛ زمانی که ربات‌ها در کنار مردم زندگی می‌کنند. شخصیت اصلی فیلم تهران ۱۵۰۰، پیرمردی ۱۶۰ ساله به نام اکبر آقا (با صداپیشگی مهران مدیری) است. بهرام رادان، هدیه تهرانی، محمدرضا شریفی‌نیا، گوهر خیراندیش، حبیب رضایی، مهتاب نصیرپور و حسام نواب صفوی از دیگر بازیگران این فیلم انیمیشنی هستند. این انیمیشن در سال ۱۳۹۲ به کارگردانی بهرام عظیمی و بودجه ۲.۲ میلیارد تومان ساخته شد و ۳.۷ میلیارد تومان فروش داشته است.

سه: رستم و سهراب

انیمیشن ایرانی «رستم و سهراب» یک فیلم انیمیشنی محصول سال ۱۳۹۲ است. این انیمیشن در شهر بروجرد و توسط «کیانوش دالوند» ساخته شده و محصول مشترک مرکز گسترش سینمای مستند و تجربی و استودیو انیمیشن آریا است.

قصیه این  این انیمیشن  حول و حوش داستان معروف رستم و سهراب است، اما برخلاف داستان اصلی رستم و سهراب، در پایان این انیمیشن سهراب به دست رستم کشته نمی‌شود.حق کپی‌رایت این انیمیشن ازسوی  روسیه و امارات متحده عربی خریداری شده است. این اولین باری بود که یک انیمیشن تولید ایران در سطح بین‌المللی حاضر ‌شد و اکران خارجی آن همزمان با پخش انیمیشن در داخل کشور بود.

چهار: شاهزاده روم 

شاهزاده روم انیمیشنی سینمایی محصول سال ۱۳۹۳ به کارگردانی هادی محمدیان است که می توان آن را در رده بهترین انیمشن های ایرانی تا سال ۹۹ قرار داد. این انیمیشن در مدت ۱۵ ماه توسط گروه هنرپویا با بودجه ۲ میلیارد تومانی ساخته و  با استقبال ۱.۵ میلیونی مخاطبان و فروش ۵ میلیارد تومانی به پرمخاطب‌ترین انیمیشن تاریخ سینمای ایران و سومین فیلم پرفروش سال ۱۳۹۴ تبدیل شد.

داستان این انیمیشن راجع به دختری مسیحی به نام ملیکا است. ملیکا از تبار پدر از نوادگان یشوعا وصی حضرت عیسی و از تبار مادر نواده قیصر روم است. سرنوشت ملیکا به گونه‌ای رقم می‌خورد که درنهایت به بلاد اسلامی می‌رود و به همسری امام یازدهم شیعیان در می‌آید.

انیمیشن شاهزاده روم توانست در سی و سومین دوره جشنواره فیلم فجر، لوح تقدیر ویژه را از علیرضا رضاداد، دبیر جشنواره دریافت کند. همچنین این انیمیشن در هجدهمین جشن سینمای ایران، چهارمین دوره جشن سینمای انقلاب و نهمین دوره جشنواره رویش، لوح تقدیر ویژه را گرفته است. شاهزاده روم در کشورهای لبنان، عراق، عربستان، کویت، ساحل عاج، بحرین، فرانسه و انگلستان به نمایش درآمده است.

پنج: فیلشاه 

انیمیشن ایرانی فیلشاه به کارگردانی هادی محمدیان و با سرمایه‌گذاری گروه هنرپویا، بنیاد سینمایی فارابی و موسسه تصویر شهر سال ۱۳۹۶ ساخته شد. فیلشاه تنها انیمیشنی است که به بخش مسابقه سودای سیمرغ جشنواره فیلم فجر راه یافته و  در سال ۱۳۹۷ موفق شده بود عنوان پرفروش‌ترین انیمیشن سینمای ایران را به خود اختصاص دهد.

داستان این انیمیشن راجع به فیلی‌ست که قرار است رئیس گله باشد. اما این فیل برخلاف تصور همه بسیار دست و پا چلفتی است. این انیمیشن در اصل درباره اصحاب فیل و حمله ابرهه به خانه کعبه است که درنهایت به ولادت حضرت محمد (ص) ختم می‌شود. حامد عزیزی، بهرام زند، زهره شکوفنده، حسین عرفانی، ناصر طهماسب، ژرژ پطرسی، اکبر منانی، جواد پزشکیان و شوکت حجت از صداپیشگان این انیمیشن هستند.فیلشاه تاکنون به زبان‌های عربی و انگلیسی هم دوبله شده و در اکران لبنان توانست به سومین فیلم پرمخاطب گیشه سینماهای لبنان و دومین انیمیشن پرمخاطب تاریخ سینمای لبنان تبدیل شود. فیلشاه علاوه بر لبنان در کشورهای اردن، امارات و عراق هم اکران شد.

شش: فهرست مقدس

«فهرست مقدس» فیلمی انیمیشنی به کارگردانی محمدامین همدانی و محصول سال ۱۳۹۴ است که توسط خانه انیمیشن سازمان رسانه‌ای اوج تولید شده و  در سینماهای خارج از کشور با نام The Return به نمایش درآمده است. فهرست مقدس داستانی تاریخی دارد که ماجرای آن در نجران کشور یمن می‌گذرد. زمان آن هم مربوط به صد سال قبل از ظهور دین اسلام است. داستان این انیمشن براساس سفر قهرمان فیلم با نام هاران شکل گرفته است.

فهرست مقدس توسط پیشکسوت‌های دوبلاژ و به سرپرستی مریم شیرزاد دوبله شده است. چنگیز جلیلوند، خسرو خسروشاهی، بهرام زند، نصرالله مدقالچی و اکبر منانی از صداپیشگان این انیمیشن هستند که  در جشنواره فیلم فجر و جشنواره مقاومت، جایزه بهترین انیمیشن ایران را گرفت. همچنین در جشنواره مادرید، جایزه بهترین انیمیشن اسپانیا را دریافت کرد.

هفت: امین و اکوان

«امین و اکوان» انیمیشنی موزیکال به کارگردانی زحل رضوی و محصول سال ۱۳۹۶ است. این انیمیشن درباره دو شخصیت امین و اکوان است که به شهر جدیدی می‌روند تا زندگی تازه‌ای را شروع کنند. امین آرایشگر خوش‌قلب و مهربانی است. اما اکوان که آدم حسود و طمع‌کاری‌ست حاضر نیست با تلاش و زحمت پول دربیاورد. پس از دوستی امین استفاده می‌کند و پول او را خرج می‌کند.

هشت: آخرین داستان

آخرین داستان» محبوب‌ترین و شناخته‌شده‌ترین انیمیشن ایرانی در سینمای جهان است. تولید این انیمیشن از سال ۱۳۸۷ آغاز شد و تا سال ۱۳۹۶ ادامه داشت. این انیمیشن که توسط استودیوی هورخش ساخته و  نخستین بار در تاریخ بیست و دوم خرداد ۱۳۹۷ در جشنواره سینمایی انسی در فرانسه اکران شد. موفقیت انیمیشن «آخرین داستان» در جشنواره انسی باعث شد این انیمیشن به سایر جشنواره‌های جشنواره پویانمایی در سراسر دنیا هم راه پیدا کند.

«آخرین داستان» در ایران هم با جشنواره بین‌المللی پویانمایی کودک و نوجوان اصفهان در تاریخ یازده شهریور ۱۳۹۷ به پرده نقره‌ای راه پیدا کرد. این انیمیشن که توسط اشکان رهگذر کارگردانی شده برنده اولین سیمرغ بلورین بهترین انیمیشن سینمای ایران در سی و هفتمین دوره جشنواره فیلم فجر هم لقب گرفت. «آخرین داستان» برنده بیشتر از ۲۰ جایزه سینمایی در داخل و خارج از کشور شد. این انیمیشن سینمایی در دو رشته بهترین انیمیشن و بهترین انیمیشن سینمایی به آکادمی اسکار معرفی شد و در نهایت یکی از ۳۴۴ فیلم واجد شرایط برای رقابت در نود و دومین دوره اسکار هم بود.

نه: کلیله و دمنه

کلیله و دمنه  نام یک انیمیشن ایرانی به کارگردانی علیرضا توکلی بینا است. داستان این انیمیشن دربارهٔ دو شغال به نام‌های کلیله و دمنه است که با حوادث تلخ و شیرینی در جنگل روبه‌رو می‌شوند. علاقه آنها وارد شدن به دربار شیر است. وقتی به آنجا می‌رسند، به ناچار نظاره‌گر کارهای بد و خوب اطرافیان شیر مانند گرگ، کفتار و روباه می‌شوند و از حوادثی که برای آنها اتفاق می‌افتد کلیله و دمنه و بقیه حیوانات جنگل درس عبرت می‌گیرند.

پویانمایی «کلیله و دمنه» برنده جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره اورآسیا ۲۰۱۷ شد. همچنین  نامزدی در جشنواره‌های رولان بایکوف (ارمنستان)، کودکان کانادا (تورنتو)، جونیور فست (جمهوری چک)، نوزدهمین جشنواره بین‌المللی فیلم نوجوان سئول، کودک و نوجوان کلکته هند، کودک و نوجوان اصفهان از دیگر افتخارات این اثر پویا نمایی است.

ده: ناسور

ناسور نام یک انیمیشن ایرانی از نبرد کربلاست که به کارگردانی عبدالله دالوند که در ایران تولید   و انیمیشن برگزیده جشنواره نجف شده است. این انیمیشن در سی و چهارمین دوره جشنواره فیلم فجر نامزد بهترین انیمیشن بوده است.

اقصه این انیمیشن روایت زندگی عبیدالله بن حر جعفی یکی از اهالی کوفه است که از حسین بن علی دعوت کرده تا به کوفه بیاید و زمانی که می‌شنود سپاه به کوفه نزدیک شده‌است، از این شهر خارج می‌شود تا با امام حسین روبه رو نشود، اما ناگهانی با او روبه رو  و مجبور می‌شود تا دست رد به سینه امام حسین بزند. از سوی دیگر نیز واقعه کربلا بخش اعظمی از داستان «ناسور» را در بر می‌گیرد. داستان در واقع از زمانی آغاز می شود(پس از نبردکربلا) که قیس بن مالک عبیدالله بن حر جعفی به همراه یک نفر از سپاه یزید را دستگیر می کند و انان ماجرای خودشان و پشیمانیشان را تعریف می‌کنند.