کنسرت مارکو پرکوویچ تامپسون، خواننده جنجالی کروات، که قرار است در تاریخ ۵ ژوئیه (۱۵ تیرماه) در محل هیپودروم زاگرب برگزار شود، در کمتر از یک شبانه‌روز موفق به فروش ۲۸۱٬۷۷۴ بلیت شده است. این کنسرت در فضای باز و در یکی از بزرگ‌ترین پیست‌های اسب‌دوانی اروپا با وسعت ۴۷ هکتار برگزار خواهد شد.
این عدد، رکورد پیشین متعلق به واسکو روسی، خواننده مشهور ایتالیایی را پشت سر گذاشته است. روسی در سال ۲۰۱۷ در پارک انزو فراری شهر مودنا، برای ۲۲۵ هزار نفر اجرا کرده بود. در مقام مقایسه، اجرای پل مک‌کارتنی در سال ۱۹۹۰ در ریو و کنسرت تینا ترنر در سال ۱۹۸۸ در همان شهر نیز، اعداد کمتری را به ثبت رسانده‌اند.
از شعار نازی تا فریاد «یک صرب را بکش»
مارکو پرکوویچ با آنکه در سطح عمومی یک ستاره راک محبوب در کرواسی شناخته می‌شود، در سطح بین‌المللی چهره‌ای جنجالی است. بسیاری از آثار او مملو از ارجاعات تاریخی به دوره‌های تاریک کرواسی در جنگ جهانی دوم و پس از آن است. یکی از مشهورترین آهنگ‌هایش با شعار «Za dom spremni!» آغاز می‌شود که ترجمه‌ای از شعار نازی «Sieg Heil» محسوب می‌شود.
هواداران این خواننده نیز با شعارهایی همچون «یک صرب را بکش» و «زنده‌باد اوستاشا» شناخته می‌شوند. اوستاشا یک گروه فاشیستی اولترا‌ناسیونالیست در کرواسی بود که در جریان جنگ جهانی دوم و با حمایت آلمان نازی، دست به پاک‌سازی قومی و جنایت علیه بشریت در اردوگاه‌هایی چون یاسنواچ و استارا گرادیشکا زد.
همین پیوند تنگاتنگ آثار تامپسون با نمادهای فاشیستی، انتقادهای فراوانی را از فعالان حقوق بشر و نهادهای بین‌المللی برانگیخته است. با این حال، محبوبیت او در کرواسی و میان طیف‌هایی از راست‌گرایان افراطی در اروپا رو به افزایش است.
شرکت فروش بلیت: افتخار می‌کنیم!
شرکت کرواسیایی Entrio که مدیریت فروش بلیت‌های این کنسرت را برعهده داشته، در بیانیه‌ای رسمی اعلام کرده که به توان فنی و ظرفیت زیرساخت‌های خود افتخار می‌کند. آن‌ها گفته‌اند که «در یکی از پیچیده‌ترین پروژه‌های فروش بلیت در تاریخ موسیقی جهان» موفق شده‌اند طی یک فشار بی‌سابقه، نه‌تنها این حجم عظیم فروش را ثبت کنند، بلکه با سه حمله جدی هکری نیز مقابله کرده و به‌صورت همزمان فروش صدها رویداد دیگر در سه بازار موازی را نیز مدیریت کرده‌اند.
در این بیانیه هیچ اشاره‌ای به جنبه‌های سیاسی و اخلاقی این کنسرت نشده و صرفاً تمرکز شرکت بر عملکرد فنی و مهندسی سیستم فروش بوده است.
آیا اقتصاد هنر با اخلاق تعارض دارد؟
رکوردشکنی این خواننده در حالی رخ داده که بحث‌های گسترده‌ای در سال‌های اخیر پیرامون رابطه بین بازار هنر و ارزش‌های اخلاقی و انسانی در جریان است. آیا یک هنرمند می‌تواند صرفاً به‌دلیل موفقیت مالی و استقبال مخاطبان، فارغ از محتوای آثارش ستوده شود؟ در بسیاری از کشورها، نهادهای مدنی و فرهنگی نسبت به چنین روندهایی هشدار داده‌اند و از شرکت‌ها و پلتفرم‌ها خواسته‌اند که مسئولیت اجتماعی خود را فراتر از سود مالی در نظر بگیرند.
تامپسون از سال‌ها پیش به دلیل اجرای آهنگ‌هایی با محتوای نژادپرستانه و فاشیستی، در بسیاری از کشورهای اروپایی ممنوع‌الورود شده است. به‌طور خاص، ورود او به هلند، اتریش، آلمان و سوئیس در سال‌های گذشته با ممنوعیت مواجه شده است. با این حال، در کرواسی، او نه‌تنها آزادانه فعالیت می‌کند بلکه به‌عنوان «صدای ملی‌گرایی افراطی» از سوی برخی سیاستمداران محافظه‌کار مورد تحسین نیز قرار می‌گیرد.
صنعت موسیقی در آستانه یک دوگانگی خطرناک
رشد محبوبیت چهره‌هایی چون تامپسون، پرسشی جدی را در برابر صنعت جهانی موسیقی قرار می‌دهد: مرز بین هنر و تبلیغ ایدئولوژی‌های افراطی کجاست؟ آیا آزادی بیان بهانه‌ای برای گسترش نفرت و خشونت در قالب موسیقی شده است؟ و مهم‌تر از همه، نقش شرکت‌های تجاری و پلتفرم‌های فروش در این میان چیست؟
در ایران نیز، مشابه این پرسش‌ها درباره برخی چهره‌ها و آثار مطرح بوده است. از سویی اقتصاد هنر به‌شدت نیازمند سرمایه و مخاطب است، و از سوی دیگر، ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی نباید قربانی سودآوری شود. تجربه زاگرب، نمودی جهانی از همین دوگانه است.
مارکو پرکوویچ تامپسون، خواننده‌ای که در نگاه بخشی از جامعه کرواسی قهرمان ملی‌گرایی است و در دید نهادهای حقوق بشری یک مبلغ فاشیسم، موفق شده در مسیر ثبت رکورد جهانی فروش بلیت برای یک کنسرت قرار بگیرد. در حالی که هوادارانش برای این پیروزی به وجد آمده‌اند، منتقدان نگرانند که این موفقیت به‌معنای مشروعیت‌یافتن ایدئولوژی‌های افراطی در قالب هنر باشد.
اقتصاد موسیقی بار دیگر با یک دوگانگی مهم روبه‌رو شده است: سود یا مسئولیت اجتماعی؟
بدون دیدگاه