تازه‌ترین قسمت «جوکر» با نام کامل «جوکر: جنون مشترک» که از روز ۴ اکتبر (۱۳ مهر) در سینماهای آمریکا روی پرده رفته است تا به امروز نتوانسته فروش قابل توجهی را به‌دست آورد و به نوعی یک شکست تحقیرآمیز را متحمل شده است. این فیلم در اولین آخر هفته اکران خود ۳۹ میلیون دلار فروش داشت که رقمی کمتر از نصف درآمد قسمت اول این مجموعه در اولین آخر هفته اکرانش در سال ۲۰۱۹ به شمار می‌آید. این عدد زمانی ناامیدکننده‌تر می‌شود که اشاره کنیم هزینه ساخت «جوکر: جنون مشترک» بیش از سه برابر قسمت اول برآورد شده است. این فیلم پرزرق و برق که با بودجه ۱۹۰ تا ۲۰۰ میلیون دلاری ساخته شده است تنها در گیشه شکست نخورد بلکه منتقدان نیز تمام قد جلوی فیلم ایستادند و آن را نکوهش کردند، فیلم در وبسایت راتن تومیتوز هم از سوی منتقدان و هم از سوی مردم امتیاز بد ۳۲ درصد را دریافت کرد. «جوکر ۲» در وبسایت سینمااسکور نیز از سوی مردم درجه نازل D را کسب کرده است.
چرا فیلم جوکر: جنون مشترک (Joker: Folie à Deux) موفق نبود؟
انتظارات بالا پس از فیلم اول
فیلم «جوکر» (۲۰۱۹) یک پدیده فرهنگی بزرگ بود که به خاطر عمق روان‌شناختی و بازی درخشان واکین فینیکس تحسین شد. انتظارات از دنباله آن بسیار بالا بود و رسیدن به این سطح از موفقیت چالش‌برانگیز بود. فیلم اول رویکرد منحصربه‌فردی داشت که ترکیبی از بررسی شخصیت و نقد اجتماعی بود، و بازآفرینی همان جذابیت در دنباله کار ساده‌ای نبود.
تغییر ژانر به موزیکال
یکی از تغییرات اصلی در «جوکر: جنون مشترک» این بود که به ژانر موزیکال روی آورد. هرچند این حرکت جسورانه بود، اما برای همه مخاطبان جذاب نبود. برخی احساس کردند که ترکیب لحن تاریک و جدی فیلم اول با موزیکال، نوعی تضاد ایجاد کرد که فضای منسجم گاتهام را از بین برد و تجربه سینمایی آن را تغییر داد.
نبود تازگی در داستان
دنباله‌ها اغلب با مشکل تکرار مواجه می‌شوند و «جوکر: جنون مشترک» نیز ممکن است بیش از حد بر همان تم‌های قبلی، یعنی فروپاشی روانی شخصیت مرکزی، تمرکز کرده باشد. فیلم اول نگاهی تازه به شخصیت جوکر داد که پیش از آن دیده نشده بود. تکرار موضوعات مشابه بدون نمایش دیدگاه‌های جدید، ممکن است فیلم را کمتر هیجان‌انگیز و ضروری نشان داده باشد.
تمرکز بر رابطه عاشقانه
تمرکز بیشتر بر رابطه آرتور فلک (واکین فینیکس) و هارلی کویین (لیدی گاگا) ممکن است بخشی از جذابیت را از دست داده باشد. در حالی که این رابطه در دنیای کمیک‌ها بسیار شناخته شده است، ممکن است فیلم نتوانسته باشد عمق کافی به آن بدهد تا مخاطب را جذب کند. بنابراین، به جای اینکه مانند فیلم اول بر شخصیت‌پردازی عمیق آرتور تمرکز کند، روی یک دینامیک عاشقانه پرداخت که نتوانست به همان اندازه تاثیرگذار باشد.
مقایسه با نسخه‌های دیگر جوکر
شخصیت جوکر چندین بار در فرمت‌های مختلف به تصویر کشیده شده است و نسخه‌های موفق زیادی مانند جوکر در فیلم «شوالیه تاریکی» وجود دارد. از آنجا که فیلم «جوکر (۲۰۱۹) » نگاهی نو و متفاوت به این شخصیت داشت، دنباله ممکن است نتوانسته باشد خود را به اندازه کافی از دیگر نمایش‌ها متمایز کند و تجربه‌ای کاملاً جدید ارائه دهد.
لیدی گاگا در نقش هارلی کویین
با وجود اینکه لیدی گاگا هنرمند شناخته‌شده و توانمندی است، بازی او در نقش هارلی کویین به اندازه نسخه‌ای که مارگو رابی از این شخصیت به تصویر کشیده بود، مورد توجه قرار نگرفت. مخاطبان ممکن است با هارلی کویینِ مارگو رابی ارتباط بیشتری برقرار کرده باشند، که باعث مقایسه‌ای ناخواسته و دشوار بین این دو بازیگر شده باشد.
خستگی از پیام‌های اجتماعی
فیلم اول «جوکر» بحث‌های مهمی در مورد سلامت روان، نابرابری اجتماعی و طرد اجتماعی به میان آورد. برخی منتقدان احساس کردند که دنباله این فیلم نتوانست پیام جدیدی به این مسائل اضافه کند. در عوض، بیشتر به دنیای جنون‌آمیز شخصیت جوکر پرداخته شد که از نظر اجتماعی به اندازه فیلم اول جذاب و معنادار نبود.
ترکیب این عوامل ممکن است باعث شده باشد که «جوکر: جنون مشترک» نتواند به همان اندازه فیلم اول مورد استقبال قرار گیرد، اگرچه هنوز هم از بازی‌های قوی و عناصر هنری و سبک بصری برخوردار بود.
از ونیز تا امروز چه بلایی سر فیلم آمد؟
از زمان اولین نمایش فیلم در چهارمین روز ماه سپتامبر در جشنواره بین المللی فیلم ونیز که با تشویق ایستاده ۱۲ دقیقه ای تماشاگران مواجه شد در بیش از یک ماه اخیر نقدهای مربوط به «جوکر ۲» اکثرا منفی بوده و سیر حمایت‌ها از فیلم هم نزولی بوده است. در ابتدا انتظار می‌رفت فیلم در اولین آخر هفته اکرانش حدود ۷۰ میلیون دلار بفروشد اما با گذر زمان، پیش بینی‌ها عدد پایین تری را برای فیلم حدس می‌زدند، در آستانه اکران نیز پیش بینی می‌شد افتتاحیه فیلم با فروشی در بازه ۴۵ تا ۴۷ میلیون دلاری همراه شود که این عدد نیز محقق نشد و این کاهش میزان فروش افتتاحیه در نهایت به ۳۹ میلیون دلار رسید و این اتفاق به این معنا بود که بسیاری از افرادی که بلیت «جنون مشترک» را خریده بودند به آنهایی که چشم انتظار تماشای فیلم بودند توصیه کردند که فیلم را نبینند چون ارزش تماشا ندارد.
تا به امروز فروش جهانی «جوکر» از ۱۶۰ میلیون دلار فراتر رفته است ولی همچنان به رقم بودجه فیلم نرسیده است فاجعه بودن این میزان فروش زمانی بیشتر مشخص می‌شود که بدانیم انتظار استودیو از فیلم فروشی بیش از قسمت اول یعنی بیش از یک میلیارد دلار بوده است عددی که رسیدن به آن امری محال شده است. پیش‌بینی می‌شود فروش «جوکر ۲» در آمریکا در عدد ۶۵ میلیون دلار و در سطح جهان بین ۲۱۰ تا ۲۱۵ میلیون دلار متوقف شود حالا به این بهانه در این مطلب سه دلیل احتمالی شکست دنباله جوکر را بررسی کرده‌ایم.
نقض قوانین دنباله‌سازی
بر اساس برخی قوانین اجتناب ناپذیر هالیوود، وقتی یک دنباله بر فیلمی ساخته می‌شود، هزینه قسمت دومِ فرنچایز مورد نظر می‌تواند بیشتر از اولی باشد، اما نباید این هزینه خیلی بیشتر از قسمت اول باشد یک دنباله معمولا شرایط بهتری نسبت به فیلم اصلی در گیشه دارد و با توجه به موفقیت قسمت اول شانس بیشتری برای ضرر نکردن دارد اما در «جوکر ۲» این قانونِ نانوشته نقض شد. ساخت دنباله «جوکر» هزینه‌های منفی قابل توجهی را برای استودیو به همراه داشت. به گفته نشریات تجاری صنعت سرگرمی، در این فیلم، تنها ۲۰ میلیون دلار به واکین فینیکس ستاره برنده جایزه اسکار برای ایفای مجدد نقش جوکر اختصاص داده شد، ۱۲ میلیون دلار دیگر این پروژه پرخرج به لیدی گاگا برای بازی در نقش هارلی کویین داده شد، همچنین هزینه‌های اضافی فیلمبرداری بخش‌های خارجی در ایالت‌های نیویورک و لس آنجلس را به این ریخت و پاش باید اضافه کرد همه این هزینه‌ها که در حدود ۱۹۰ تا ۲۰۰ میلیون دلار برآورد شده است در حالی صورت گرفت که رقم بودجه قسمت اول بین ۵۵ تا ۷۰ میلیون دلار بود و این افزایش نزدیک به ۳۰۰ درصدی برای ساخت یک دنباله چندان مرسوم نیست.
نمایش فیلم در جشنواره ونیز غلط بود
در سال ۲۰۱۹، وقتی از جشنواره فیلم ونیز، هیاهوها و سروصداهای فیلم «جوکر» بلند شد، فیلم تبدیل به یک پدیده فرهنگی شد. بسیاری از منتقدان اثر تاد فیلیپس را کاری درخشان با الهام از درام شاهکار «راننده تاکسی» و همینطور «سلطان کمدی» هر دو ساخته اسکورسیزی خواندند فیلمی تلخ، خشن و آزاردهنده، اثری که مشخص بود می‌تواند محبوب دل عشاق سینمایی شود و پتانسیل تبدیل شدن به پدیده ای فرهنگی را دارد. «جوکر» در سال ۲۰۱۹ در جشنواره ونیز برنده شیرطلایی شده بود و مسیر موفقیت فیلم از جشنواره آغاز و با فروش بیش از یک میلیارد دلار در گیشه بین الملل ادامه پیدا کرد. این بار اما انتخاب جشنواره ونیز برای افتتاحیه فیلم از سوی کمپانی وارنر فاجعه‌بار بود. براساس نظر تعدادی از راهبردشناس‌ها یا استراتژیست‌های کمپین‌های اسکار، نمایش «جوکر: جنون مشترک» در ونیز یک اشتباه بزرگ بوده است ویژگی‌های «جوکر ۲» که ظاهرا برخلاف قسمت اول خوشایند سلیقه عشاق سینما نبود به سرعت صدای منتقدها و سینِ‌فیل‌ها را درآورد به طوری که به صورت شفاهی به هم می‌رساندند که «شنیده‌ایم فیلم بدی است» و همین امر در افتتاحیه ناامیدکننده فیلم نقش داشت، اگر کمپانی برادران وارنر برای نمایش فیلم برنامه ریزی بهتری داشت، «جوکر ۲» را از جشنواره‌های پاییزی دور نگه می‌داشت و اولین نمایش فیلم را برای هواداران علاقه‌مند به این فرنچایز در تابستان در نظر می‌گرفت و بعد از آن استودیو می‌توانست روی تبلیغات شفاهی مردم کنترل بهتری داشته باشد.
دیر آمدن قسمت دوم
زمانی که قسمت اول «جوکر» در سال ۲۰۱۹ به نمایش درآمد، فیلم‌های کتاب‌های کمیک (اصطلاحا کمیک‌بوکی) در اوج محبوبیت خود به سر می‌بردند. در آن دوره، «آکوامن» و «کاپیتان مارول» به تازگی اکران شده بودند و هر دو رکورد فروش یک میلیارد دلاری را در باکس آفیس جهانی پشت سر گذاشته بودند یا حتی اولین فیلم از مجموعه سینمایی «ونوم» با بازی تام هاردی نیز در همان سال‌ها یعنی در سال ۲۰۱۸ اکران شد و توانست با غلبه بر نقدهای منفی بیش از ۸۵۰ میلیون دلار در گیشه جهانی بفروشد اما ساخت و اکران «جوکر: جنون مشترک» در سال ۲۰۲۴ در دوره تغییر شرایط فیلم‌های کتاب‌های کمیک صورت گرفت، این آثار دیگر همچون گذشته در برابر شکست در گیشه ایمن نیستند، این فیلم‌ها آن هاله افسانه‌ای خود را نیز از دست داده اند. اگر دنباله «جوکر» چندین سال زودتر اکران می شد، شاید مثلا دو سال پیش یعنی در سال ۲۰۲۲، می توانست از تاثیر قسمت اول و همینطور کاراکتر محبوب جوکر سود بیشتری ببرد، آن هم زمانی که جوکر هنوز نشانی از پدیده فرهنگی بودن را در خود داشت.
بدون دیدگاه