متولدین ۲۱ خرداد سینما ، تئاتر و موسیقی؛ فریدون شهبازیان

فریدون شهبازیان (زادهٔ ۲۱ خرداد ۱۳۲۱ در تهران) موسیقی‌دان ، آهنگ‌ساز و رهبر ارکستر اهل ایران است.

زندگی‌نامه و فعالیت‌هنری

فریدون شهبازیان بیست و یکم خرداد ۱۳۲۱ در خیابان فخر رازی محله دانشگاه تهران متولد شد. با تشویق و راهنمایی پدرش حسین شهبازیان، به موسیقی گرایش پیدا کرد و در هنرستان عالی موسیقی به تحصیل موسیقی و فراگیری ساز ویلن پرداخت. نخستین معلم ویلن او عطاالله خادم میثاق بود که پس از چندی او را به معلم روسی خود سرژ خوتسیف معرفی کرد. وی تا پایان دورهٔ ابتدایی نزد خوتسیف آموزش دید. پس از آن فراگیری ویلن را تا اخذ دیپلم نوازندگی این ساز، در کلاس‌های شبانهٔ «لوئیجی پاساناری» که در آن زمان کنسرت‌مایستر ارکستر سمفونیک تهران بود ادامه داد. وی در ۱۷ سالگی به عضویت ارکستر سمفونیک تهران به رهبری حشمت سنجری درآمد پس از آن همکاری خود را با ارکستر گل‌های رادیو آغاز کرد. در آن هنگام ارکستر گل‌ها به رهبری روح‌الله خالقی و پس از او جواد معروفی فعالیت می‌کرد. در سال ۱۳۴۵رهبر گروه کر و ارکستر سمفونیک رادیو شد.

وی فارغ‌التحصیل دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران است. شهبازیان در دهه ۶۰ آهنگسازی برای فیلم را نیز آغاز نمود. وی به همراه علی معلم دامغانی شورای موسیقی را در صدا وسیما تشکیل دادند که وظیفه نظارت و حمایت از موسیقی پاپ را به عهده داشت. وی هم‌اکنون بازنشسته صدا و سیما و جزو منتقدین موسیقی پاپ ایران می‌باشد.

فریدون شهبازیان از مهر ماه ۱۳۹۵ تا فروردین ماه ۱۳۹۸چوب رهبری ارکستر ملی ایران را در دست داشت. شهبازیان پس از استعفا از مدیریت هنری و رهبری دائم ارکستر ملی ایران، به عنوان مشاور موسیقی بنیاد رودکی منصوب شد که در ۳۱ اردیبهشت ۱۳۹۸ از این سمت نیز کناره‌گیری کرد.

حسین شهبازیان پدر فریدون شهبازیان، نوازنده ویلن، رهبر ارکستر و از شاگردان ابوالحسن صبا بود. همسر وی «ماهور موسائیان» از عکاسان سینمای ایران است.

در آبان ۱۳۹۸ مراسم رونمایی از آلبوم موسیقی «وقتی برگشتم» اثر فریدون شهبازیان، در پردیس سینمایی چارسو برگزار شد.

آثار

فیلم و سریال

شهبازیان از اواسط دههٔ ۵۰ ساخت موسیقی فیلم را نیز آغار کرد. پس از انقلاب اسلامی و در دههٔ شصت نیز با توجه به محدودیت‌های اِعمال‌شده بر موسیقی باکلام و خوانندگان، شهبازیان بیشتر تمرکز خود را بر ساخت موسیقی متن فیلم‌ها و سریال‌های تلویزیونی معطوف کرد؛ جایی که مجال بیشتری به آهنگساز برای فعالیت داده و تا حدی از گزند سانسور در امان بود. او برای بسیاری از فیلم‌های سینمایی ماندگار و موفق موسیقی ساخت که برخی از این آثار موسیقایی جوایز بسیاری را در جشنواره‌های داخلی و خارجی برایش به همراه داشت. از جمله آثار موسیقی فیلم که برخی به صورت آلبوم‌های مستقل موسیقی نیز منتشر شده‌اند باید موسیقی متن فیلم‌های «آوار» به کارگردانی سیروس الوند، «شیر سنگی» به کارگردانی مسعود جعفری جوزانی، «پائیزان» به کارگردانی رسول صدر عاملی، سریال «باغ گیلاس» به کارگردانی مجید بهشتی و فیلم‌های سینمایی «هیوا» به کارگردانی رسول ملاقلی‌پور، اخراجی‌ها به کارگردانی مسعود ده‌نمکی و «خاموشی دریا» به کارگردانی وحید موسائیان اشاره کرد.

ترانه‌ها

آثار باکلام فریدون شهبازیان را خوانندگانی همچون: محمدرضا شجریان، عهدیه، علی اصغر شاه زیدی، عارف، سیمین غانم، الهه، علیرضا افتخاری، نادر گلچین، اکبر گلپایگانی، عبدالحسین مختاباد، حسام‌الدین سراج و محمد اصفهانی اجرا کرده‌اند.

آثار با کلامی که شهبازیان ساخته و تنظیم کرده به چند بخش تقسیم می‌شود. او پیش از انقلاب اسلامی و در اواخر دههٔ چهل و دههٔ پنجاه به ساخت و تنظیم آثار در برنامهٔ گل‌ها پرداخت که در رادیو تلویزیون ایران پخش می‌شد. آهنگ‌های «پُر کن پیاله را» با صدای محمدرضا شجریان و «گریز» با صدای نادر گلچین از معروف‌ترین آثار او در این دوران به‌شمار می‌رود. «پر کن پیاله را» اولین آواز ایرانی است که بر روی شعر نو ساخته شده‌است. این آواز در دستگاه ماهور ساخته شده و محمدرضا شجریان خوانندگی آن را به عهده داشته‌است.

بخش دیگری از آثار با کلام شهبازیان به نغمه‌های او بر روی اشعاری است که به صورت دکلمه اجرا شده‌اند. از جمله این مجموعه‌ها اثر «کاشفان فروتن شوکران» است که شاملو در آن اشعار سیاسی و اجتماعی خود را در اوج جوانی دکلمه می‌کند. شاملو که در آن زمان خود چندان طرفدار موسیقی سنتی نبوده‌است در پیشگفتار این اثر، به تحسین موسیقی شهبازیان پرداخته و این مجموعه را به او تقدیم می‌کند.

بخش دیگری از فعالیت‌های موسیقایی شهبازیان به ساخت آهنگ‌های پاپ و تیتراژهای تلویزیونی اختصاص می‌یابد که در این حوزه نیز وی حضوری فعال داشته‌است. بیشتر فعالیت وی در این حوزه همکاری با محمد اصفهانی است که شهبازیان برای او بیش از ۲۰ قطعه ساخته و محمد اصفهانی آن‌ها را اجرا کرده‌است.

فعالیت در مجموعه صدای شاعر

از اوایل دهه ۵۰ تا سال ۱۳۵۷، کانون پرورش فکر کودکان و نوجوانان به همت فریدون شهبازیان مجموعه‌ای از صدای شاعران معاصر ایرانی، نوارهای قصه برای کودکان و آوازهای محلی و فولکلوریک ایران تهیه و منتشر کرد. وی بر روی اشعار شعرای بزرگ کهن و نو با صدای خود یا گویندگان سرشناس آن زمان موسیقی ساخت.

برخی آثار که تحت عنوان «مجموعه صدای شاعر» و با آهنگسازی شهبازیان بر روی نوارهای کاست و صفحات ۳۳ دور منتشر شد، به شرح زیر است:

• مجموعه «صدای شاعر ۱» (شعرهای حافظ) با دکلمهٔ احمد شاملو
• مجموعه «صدای شاعر ۴» (غزلیات مولوی) با دکلمهٔ احمد شاملو
• مجموعه «صدای شاعر ۶» (شعرهای مهدی اخوان ثالث) با دکلمهٔ مهدی اخوان ثالث
• مجموعه «صدای شاعر ۸» (شعرهای رودکی) با صدای پری زنگنه و دکلمهٔ منوچهر انور
• مجموعه «صدای شاعر ۱۰» (شعرهای سعدی) با دکلمهٔ هوشنگ ابتهاج

جوایز و افتخارات